De laatste tijd moet ik regelmatig denken aan de oude bestseller van C.S. Lewis: ‘Brieven uit de hel’. Het is de correspondentie tussen een jonge duivel en zijn oom. Deze laatste heeft een hoge positie in de dienst aan Satan en ziet zichzelf als mentor voor zijn neef. De opdracht van de neef is er voor te zorgen dat een hem toegewezen student niet tot geloof komt. ‘Zorg er voor’, schrijft de oom, ‘dat hij niet in aanraking komt met toegewijde christenen.’ Vage christenen, zogenaamde naamchristenen, dat kan geen kwaad. Die bezorgen eerder een afkeer van het geloof dan aantrekkingskracht. Wanneer later de student toch mensen ontmoet die aanstekelijk christen zijn, adviseert de oom om toch vooral te voorkomen dat de student de bijbel gaat lezen.
Het is en blijft een prachtig boek.
Ik kom er op omdat er zulke grappige ontwikkelingen zijn in onze wereld als het gaat om geloof. Lange tijd las en hoorde je vooral dat geloof achterhaald was en ging uitsterven. Dat de kerk – en ook de Islam – wereldwijd alleen maar groeide, ontging de mensen kennelijk. Misschien was hun wens zo stevig, dat ze de feiten niet zagen.
Maar nu. Knappe christelijke koppen, wetenschappers aan onze universiteiten, schreven een paar jaar geleden boeken waarin zij duidelijk maakten hoe zij zowel christen als wetenschapper waren. De vorige voorzitter van de Koninklijke Nederlandse Academie van Wetenschappen, zelf geen gelovige, sprak met respect over geloof en liet de vraag of God bestond open.
Er komt nu een nieuw instituut om religie te bestuderen, want – zegt men - het is schadelijk wanneer de wetenschap er aan voorbij blijft gaan. Een van de argumenten voor deze ontwikkeling is, dat blijkt dat religie niet afsterft. En dat had menigeen verwacht en voorspeld.
Of en zo ja hoe, de hemel en de hel betrokken zijn bij al deze ontwikkelingen, weet ik niet. Wat ik wel weet is, dat godsdienst inderdaad onuitroeibaar is. De mens is ten diepste een religieus wezen. Blaise Pascal zei eeuwen geleden al dat de mens was geschapen met een leegte welke alleen kon worden opgevuld door Jezus. Dat het Jezus moet zijn, dat zal niet iedereen vinden. Maar dat die leegte er is, dat is duidelijk. Ik moest er ook aan denken bij de discussie over een zogenaamd ‘voltooid leven’. Is dat ook niet de ervaring van een leegte waarop men geen antwoord weet te geven?
Goed. In het boek van Lewis wordt op kostelijke manier beschreven hoe er wordt gemanipuleerd. Wij kunnen wel denken dat we zelfstandig keuzes maken, maar dat valt nogal tegen. Van alle kanten worden we beïnvloed. Of het nu de pogingen zijn om ons te laten consumeren, nutteloze aankopen te doen of ideeën bij te brengen wat menselijke waardigheid is. Niemand ontkomt aan manipulatie. Waar je wel aan kunt ontkomen is het sullig volgen van trends en het je van alles wijs laten maken. Positief en kritisch blijven, zelf denken – dat is wat we nodig hebben. En als het dan gaat om beïnvloed worden, dan laat ik dat graag over aan Jezus.
